مبانی استفاده از بودجه‌بندی در حسابداری شامل نظام‌های مختلفی است که به بودجه‌بندی بر اساس مبناهای مختلف پرداخته و انواع مختلفی از کنترل و نظارت بر بودجه فراهم می‌کنند:
1.بودجه‌بندی بر مبنای نقدی:
در این نوع بودجه‌بندی، بودجه بر اساس جریان نقدی پیش‌بینی می‌شود و محدودیت‌های پرداخت نقدی را مشخص می‌کند. این روش به مدیران کمک می‌کند تا مخارج را با توجه به منابع نقدی موجود کنترل کنند.
2.بودجه‌بندی بر مبنای تعهدها:
در این روش، اعتبارات و تعهد‌های مالی پیش‌بینی می‌شود. به عبارت دیگر، از طریق این نوع بودجه‌بندی مشخص می‌شود که شرکت چه تعهدات مالی را در آینده بر عهده دارد.
3.بودجه‌بندی بر مبنای تعهدی:
در این روش، تعهدها و اعتبارات مالی پیش‌بینی می‌شوند، اما این نوع بودجه‌بندی شامل محدودیت‌های پرداخت نمی‌شود. این روش اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که به شفافیت و تشریح سیاست‌های مالی کمک می‌کند.
سیستم کنترل بودجه،سیستمی است که برای مدیریت و کنترل عملیات بودجه‌بندی و اجرای آن استفاده می‌شود. این سیستم باعث می‌شود که مصرف اعتبارات در مرزهای مجاز باشد و به مقررات و اصول مالی مطابقت داشته باشد.
سیستم اطلاعات بودجه‌ای و نرم‌افزار‌های حسابداری به مدیران کمک می‌کنند تا بهترین کنترل و پیگیری از عملیات‌های مالی و اجرای بودجه داشته باشند. برای انتخاب نرم‌افزار مناسب، نکاتی مانند دارا بودن گزارش‌های تفصیلی، امکانات پیگیری، قابلیت اصلاح و تجزیه تحلیل بودجه، ثبت حسابداری دقیق و... را در نظر بگیرید.